*

16 februar 2021




Knut Inge Røen:

Nedslåande signal om barneverns-utval frå formannskapsmøte


• • •
Artikkelen er en lett redigert kombinasjon av to debatt-innlegg på nettsiden For Samningar: Ope politisk forum: Nedslåande signal frå formannskapsmøte den 12 februar 2021, og Lekfolk til skade eller gagn? den 13 februar.
Artikkelen er publisert her med forfatterens vennlige samtykke.
• • •



Drøftinga av eit nytt barneverns-utval under formannskapsmøtet i Samnanger den 11 februar 2021, vart ikkje berre oppløftande for oss som i mange år har vore sterkt opptekne av barneverns-regimet sine villfaringar. Det var skuffande å observera at den demokrati-trugande beundringa for «ekspertar» som prega kommuneleiinga i 2013, den blomstrar framleis hos storparten av formannskaps-medlemmene.

For majoriteten av medlemmer var det nemleg viktig at det slett ikkje skulle vera lek-folk med i det nye barneverns-utvalet. Dette måtte visst for all del «fagfolka» få styra med åleine, bak godt lukka dører.

Men argumentasjonen som vart brukt for å sikra dette, vart ulogisk og alt anna enn overtydande. Det vart mellom anna hevda at her skulle det berre givast faglege råd til barnevernsleiaren, så det trongst ikkje at lekfolk var med for å sikra at utvalet såg heilskapen!

Men motstandarane av lekfolk inn i utvalet, kunne slett ikkje fortelja kvifor råd frå ein med juridisk bakgrunn, vil verta av stor verdi, medan råd frå ein lek-person som kjenner lokale tilhøve og gjerne den involverte familien, dei vil vera totalt uinteressante!

Det bør i denne samanhengen nemnast at truleg vil ingen i utvalet eller i sjølve barnevernet vera busette her i bygda. Det er jo tradisjon for at i slike stillingar (som elles i toppen av kommuneleiinga) ikkje bur her i bygda. Kommune-mottoet som dei på eit vis siglar under, vert i så måte kanskje litt malplassert. «Samnanger kommune – der du vil leva og bu.»


Ekspertar

Det er uaktuelt å tala kritisk om dei såkalla fag-personane som ein no ønskjer å ha med i utvalet. Dei har sikkert mykje å bidra med på sine område. Men på dette tidspunktet er det etter mi meining høgst viktig også å tenkja prinsipielt og å tenkja framover. Dette svikta dessverre litt under formannskapsmøtet.

Mange av oss lekfolk som iherdig har kjempa mot den nasegruse tiltrua til ekspertane, kjenner oss litt svikne etter formannskapsmøtet. Me hugsar frå 2013 korleis tidlegare ordførar og tidlegare varaordførar kom triumferande tilbake til Samnanger etter å ha vore og snakka med ein såkalla fag-person, Samnanger sin kommuneadvokat.

På vegen heim gjekk dei to innom redaksjonen i Samningen for å forkynna at me kunne ha full tillit til barnevernet. Ekspertane innan barnevernet og denne juristen visste med andre ord kva dei dreiv på med, så me ignorante lekfolk kunne berre roa oss ned og halda munn.

No lyder det eit ekko frå farne tider: «Me må tru på ekspertane!» Men burde me ikkje ha vorte klokare no?! Me veit at ekspertar kan ta feil, kanskje delvis fordi dei ikkje kan sjå heilskapen. Det kan til og med henda at faglege idear nokre gonger ikkje i tilstrekkeleg grad er vitskapleg funderte, men byggjer meir på innarbeida praksis i eit lukka system. Og stundom burde også rein livsvisdom kunna trumfa innavla, teoretiske idear.


Kan blods-band og kjærleik sjåast bort frå?

Ein bestemt teori ser ut til å ha fått ein del fotfeste her i landet, til dømes mellom psykologar. Teorien går kort sagt ut på at blods-band og kjærleiken mellom born og foreldre, det er ting som ein kan sjå heilt bort frå. Erfaringa viser noko anna. Og det gjer visst etterkvart også vitskapen!

Er det forresten ikkje litt spesielt kor populære NRK-programma «Tore på sporet» har vore? Dei har nettopp spesielt handla om desse «merkelege» banda mellom born og kjøtlege foreldre. Det har av ulike grunnar dukka opp eit og anna unnatak i programma, men hovudregelen har vore at ein har oppdaga ei nær sagt uforklarleg kontakt mellom eit barn og den «rette» mora.

Å få vera vitne til denne kontakta, gjer til og med noko med oss sjåarane. Det heile vekkjer i oss kjensler som gjer augene våre våte. Me kjenner inni oss at her skjedde det noko rett og godt!


Igjen tru på ekspertane?

Tilbake til ekspert-tiltrua hos tidlegare kommuneleiing: Ein gong til prøvde kommuneleiinga å overtyda bygdefolket om å tru på ekspertane, det og skjedde i 2013. Då var det ordføraren og rådmannen som hadde vore og fortalt sin versjon til fylkeslegen. Denne gongen vart overskrifta i Samningen at barnevernsleiaren var frikjent!

Det vart på formannskapsmøtet argumentert med at politikarane kunne overvaka barnevernet utan å ha med lekfolk i utvalet. Både «ja» og «nei»! Når det no viser seg at dei folkevalde igjen har fått så stor tru på ekspertane, kan dette kanskje bli litt vanskeleg.

Me veit kor vanskeleg det var før 2013. Og hadde det ikkje vore for at nokre få kommunestyre-representantar lytta til bygdefolket og stod veldig sterkt på for å få retta lyset mot dei mørke områda, så ville ingen ting positivt ha skjedd med barnevernet.

Det er faktisk grunn til å tenkja at det er mykje betre å ha med i utvalet personar som gjennom mangfaldet og den lokale forankringa kan sikra kvalitetssikring under vegs, heller enn i ettertid å prøva seg med kvalitetskontroll av ting ein uansett ikkje skal ha noko innsyn i. God kvalitetsstyring er nettopp prinsippet om å byggja inn kvalitet i heile prosessen, heller enn å prøva å kontrollera seg til kvalitet i ettertid!!

Det ville elles vera meiningslaust å tenkja at det ikkje må vera med bygdefolk i utvalet fordi dei ikkje må få vita ting hemmelege ting om sine sambygdingar. Det er jo eit faktum at når ein nabo har visst ein del om tilhøva, så har det vore til hjelp i mange ulike situasjonar. Og ein kan sjølvsagt forventa at ein lek-person klarer å overhalda teieplikta like godt som ein fag-person.


Kven er ekspert?

Dersom det til dømes var ein lærar som skulle vera med i utvalet, så ville ho/han vera vel van med å overhalda teieplikta. Og sjølv om ho/han ikkje kan kallast fag-person etter slik som formannskaps-fleirtalet definerer det, så vert det nesten litt latterleg å hevda at han ho/han ikkje ville kunna hanga med i drøftinga i utvalet. Vedkomande ville jo også ha eit visst grunnlag av både pedagogikk og psykologi.

Ein lærar ville ikkje minst kunna ha bra kjennskap til born og deira måte å vera på eller å reagera på. På dette feltet ville nok ein lærar i fleire tilfelle vera ein betre fag-person enn til dømes ein advokat!

Ein av grunnane til at eg nemner at til dømes ein lærar kan vera ein aktuell lek-person i utvalet, er at det i barneverns-diskusjonen har vore lærarar engasjerte på begge sider. Og truleg har dei alle meint at dei har kunna uttala seg med ein bra porsjon av innsikt og kunnskap.

Det kan leggjas til (som ein liten digresjon) at til dømes ein instans som tingretten absolutt burde vera interessert i kva tilsette i skulen heilt konkret kan fortelja om born som har kome i barnevernet sitt søkelys. Dessverre vert det hevda at tingretten legg nær sagt all vekt på kva «ekspertane» innan barnevernet (barnevernsleiar/fylkesnemnd) har produsert, stundom ved hjelp av psykologar som driv med sitt oppkonstruerte og grunnlause «psykobabbel».


Er lekfolk til skade eller gagn?

Då eg la ut det som eg har skrive ovanfor, på «For Samningar: Ope politisk forum», la ordføraren ut ein kommentar. Der vedgår han at det ikkje vil skada barneverns-utvalet om det er lekfolk med. Det tek eg ad notam. Det eg imidlertid hadde håpa, det var at både han og mange andre hadde sett at det tvert om ville gagna barneverns-utvalet å ha med lekfolk!

Eg er elles bekymra for at ein i for stor grad held seg til det eksisterande barnevernet sine premissar når ein definerer kva «fagfolk» ein ønskjer å ha med i det utvalet som skal vera ein ressurs for barnevernstenesta her i Samnanger.

Det er viktig å vera klar over at det slett ikkje er mangelen på såkalla «fagfolk» som har gjort at mange barnevernssaker har gått frykteleg feil her i landet og her i bygda. Kanskje ville det vera nyttig å revurdera kva kunnskapar og livsvisdom som skal definerast som nødvendig «fag-kunnskap» i samband med barnevern.

Eg var inne på det ovanfor: Kunnskap om nærmiljø og familie-tilhøve burde også absolutt vore definert som viktig «fag-kunnskap» i denne samanhengen. Dette kunnskaps-området ser ikkje ut til å vera representert i den «gode faglege breidda» som ordføraren viser til i sin kommentar.


Fag

Det kunne i denne samanhengen vera nyttig å retta søkelyset mot eit fag som har vorte direkte misbrukt innan barnevernet. Psykologi. Fleire har hevda at når barnevernet innser at dei kan ha tatt feil i ei sak der eit barn har blitt tatt bort frå foreldra, og det har vist seg at barnet faktisk har ikkje vorte utsett for vold, då vert ikkje barnet «automatisk returnert», men barnevernet går ofte til det som ein kanskje kan kalla ein «Plan B».

Ein psykolog som er høgst venleg innstilt mot barneverns-systemet, vert kopla inn, og denne psykologen «finn ut» at far og/eller mor ikkje er skikka til å ha barnet. Det kan sjølvsagt seiast mykje meir om akkurat dette tilhøvet, men det er grunn til å tru at dersom alle norske foreldre vart utsett for det presset som det er å verta kjørt til veggs av ein nådelaus psykolog rett etter at dei har mist barnet sitt til barnevernet, så ville desse psykologane temmeleg sikkert kunna fastslå at over halvparten av norske foreldre (psykologar inkludert) ikkje er skikka til å vera foreldre!

Når det gjeld kven som skal vera med i utvalet, vil eg her presisera at då eg ovanfor nemnde at til dømes kunne ein lærar vera med i utvalet, så gjorde eg det berre for å koma med eit døme på ein person som barnevernet normalt vil oppfatta som ein lekmann, men som også er van med å overhalda teieplikt.


Kompetanse som bør vera med

La meg her seia at aller helst burde ein hatt med ein eller to personar som har vore utsett for barnevernet sine handlingar! Ein person frå den kategorien, er truleg ein mykje betre ressurs for barnevernet enn til dømes ein person som har vore ein «sandpåstrøar» innanfor barneverns-systemet.

Eg vedgår elles at ein person med juridisk kompetanse er OK å ha med – dersom dette dermed kan vera den personen som trengst for heile tida å minna barnevernet om å ta dommane frå EMD på alvor. Dette inneber mellom anna at ein gir barnevernet råd om å sørgja for rikeleg med samvær mellom bort-tekne born og familiane deira, og alltid ha som siktemålet at borna skal få koma fort heimatt. Me burde vel alle no etterkvart ha innsett at dette er tilhøve som i stor grad har svikta her i landet!

Men eg vil altså hevda at ein person som har opplevt barneverns-regimet på kroppen, kan gi råd som er like viktige som råda frå ein jurist. Til dømes trengst det at barnevernet vert minna om at foreldre og besteforeldre – uansett kor fortvila og usikre dei kan verka i møte med barnevernet – alltid skal møtast med respekt. Dette er noko som dei såkalla fagfolka hittil har vore bevisleg dårlege på. Foreldre og andre i familien har ofte opplevt at dei har vorte møtte med ei nedlatande haldning hos fagfolka.


Kvifor utsetjing?

Og, nei, det er ikkje smart å utsetja i to år innføringa av ei større breidde i utvalet, slik ordføraren og andre går inn for. Det er fornuftig heilt frå starten av å få med folk som tenkjer annleis enn dei som no vert kalla fagfolk. Dessutan veit me så altfor godt korleis det ofte går når ein viser til ei evaluering skal gjerast seinare ein gong. Det heile vert gjerne eit overflatisk spel for galleriet. I tillegg kan det i ettertid vera vanskeleg å vurdera kva ein gjekk glipp av om ein ikkje har noko å samanlikna med.

Det er sjølvsagt bra at ein no kan handplukka «fagfolk» som ein har fått inntrykk av at kan sjå barnevern frå ei anna side enn det ein har gjort når ein ei stund har late seg prega av hovudtendensen i det norske barnevernet! Det er ikkje dermed sagt at breidda ikkje kunne vore betre.

Det har forresten kome fram at ein av dei som truleg vert med i barneverns-utvalet, har hatt bestemte meiningar om reglane for barnevernsarbeidet. I samband med at eit barn som er overtatt av barnevernet skal ha rett til kontakt med familien sin, ville vedkomande ha med vilkåret om at det i så fall måtte vera «til barnets beste».

Her blinkar ei klar varsel-lampe! Vedkomande spelar nemleg her ballen rett i fanget på det noverande, norske barneverns-systemet. Uttrykket «til barnets beste» er eit kjært «barn» for barnevernet, og saman med dette uttrykket følgjer ei overtydinga om at den einaste instansen som verkeleg kan vurdera kva som er barnets beste, det er nettopp barnevernet! Og det har dessverre vist seg utvetydig klart at barnevernet si vurdering er at eit barn som er tatt frå familien sin, ikkje har godt av å ha kontakt med familien sin!

På grunn av barnevernet sin vanlege praksis med at eit barneverns-overtatt barn får altfor lite samvær med familien (jfr dommane i EMD), burde heller ordlyden i regelen vera at barnet har krav på hyppig kontakt med familien sin (og omvendt), «med mindre det kan dokumenterast at barnet i så fall kan risikera å verta skadd.»

Det burde vera innlysande at hyppig kontakt med familien er høgst viktig når hovudregelen jo skal vera at barnet raskt skal tilbake til sine nære og kjære.


**




Se også


Knut Inge Røen:
"Tilgjevelege feil"
MHS's hjemmeside, 13 mai 2020

 – :  Barnevernet: Kan endringar lokalt påverka nasjonalt?
MHS's hjemmeside, 30 juni 2020

 – :  To innlegg om barnevernssaka i Samnanger
    Spanande kommunestyremøte
   Ein artikkel av advokat Birthe M. Eriksen om Samnanger-granskinga i 2019-20
MHS's hjemmeside, 10 juni 2020

Arne A. Kallevik:
Faglig blekksprutaktivitet
MHS's hjemmeside, 13 desember 2019

Erene Solsvik Bruvik:
Avisa Dagen og barnevernet
MHS's hjemmeside, 4 september 2019

Marianne Haslev Skånland:
Rapport og artikler om barnevernet i Samnanger
MHS's hjemmeside, 28 mai 2020, oppdatert 13 juni og 4 september 2020

 – :  Noen barnefaglige eksperter
MHS's hjemmeside, 26 august 2018 –

 – :  Vurderingen av det biologiske prinsipp i Raundalen-utvalgets innstilling NOU 2012-5 og i presentasjonen av den
MHS's hjemmeside, 25 oktober 2020

Bjørn Bjøro:
Den opplyste debatten om barnevern i Samnanger skulle ikke funnet sted
MHS's hjemmeside, 3 februar 2021

Marius Reikerås:
3 juli 2020: Til ordføreren i Bergen: Varsel om oversendelse av Samnanger-sak til EMD
MHS's hjemmeside, 5 juli 2020

Anita Skippervik:
Nemndene står for 91% menneskerettsbrudd om samvær uten at staten vil reparere de
MHS's hjemmeside, 26 januar 2021

Redaksjonen, Norge IDAG:
– Behov for lovendring om Barnevernet
Intervju med advokat Sverre Kvilhaug
MHS's hjemmeside, 8 oktober 2016

 – :  Barnevernet i Norge – Befringutvalget
Internasjonal barnevernforskning av betydning for spørsmålet om omsorgsovertakelse er til barnets beste
MHS's hjemmeside, 7 juni 2000






*